Działalność nierejestrowa – jak założyć i od czego zacząć? Sprawdź czy spełniasz warunki

Z czym statystycznie kojarzy się nam prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce? Oczywiście zazwyczaj na pierwszy plan wysuwają się dwa hasła: rozbudowany formalizm połączony z liczną ,,papierologią” oraz niezwykle skomplikowany i nieprecyzyjny system podatkowy. Co zatem zrobić, aby nie zniechęcić się na początku naszej przygody z biznesem? Sprawdź, czym jest działalność nierejestrowa.

Działalność nierejestrowa – podatki w Polsce

Komplikacje wokół założenia firmy w Polsce nie są efektem bezpodstawnego stereotypu. Udowadniają to chociażby badania przeprowadzone przez organizację Tax Foundation, która corocznie bada ,,konkurencyjność” systemów podatkowych w poszczególnych krajach na świecie.

Jak wynika z raportu opublikowanego za 2021 r. choć wprawdzie Polska zajmuje 36 miejsce na świecie to jednak pozostaje w daleko w tyle na tle okolicznych państw sąsiadujących: Estonia – 1 miejsce, Łotwa- 2 miejsce, Litwa – 6 miejsce, Czechy – 7 miejsce czy Słowacja – 11 miejsce, Niemcy – 16 miejsce¹. Nieco lepiej jest już w raporcie za 2022 r. w którym podskoczyliśmy o kilka pozycji utrzymując się jednak na 28 miejscu².

Niestety powyższa sytuacja bardzo często hamuje ambicje oraz zapał wielu osób, które chciałyby postawić pierwsze kroki w świecie biznesu. Bojąc się porażki w starciu z machiną formalizmu i fiskalizmu często rezygnują ze swoich marzeń i planów.

Co zatem zrobić by ograniczyć formalizm na początku naszej przygody z biznesem?

Spróbować działalności nierejestrowej.

Czym jest działalność nierejestrowa?

Jest to prowadzenie różnego rodzaju działań i przedsięwzięć, które pomimo iż mają cechy działalności gospodarczej de facto nie są nią w rozumieniu przepisów prawa z uwagi na niewielki zakres i oraz niskie przychody³.

W efekcie pomimo iż działania te polegają na podejmowaniu czynności i decyzji o charakterze biznesowym (np. wytwarzanie lub sprzedaż produktów czy też wykonywanie usług) to przy zachowaniu odpowiednich warunków nie będą one klasyfikowane jako prowadzenie działalności gospodarczej w pełni znaczenia tego słowa.

Zaś osoby prowadzące taką działalność nie będą podlegać licznym obowiązkom prawnym i formalnym, które nakłada na zarejestrowanym przedsiębiorców ustawodawca np. wpis do CEIDG, uzyskanie NIP, składki na ubezpieczenia społeczne, skomplikowana księgowość, wymogi co do dokumentacji rachunkowej.

W praktyce zatem działalność nierejestrowa oznacza możliwość organizowania przez osobę fizyczną swojego własnego mikro-biznesu i stawiania pierwszych kroków w świecie obrotu gospodarczego – w ramach uproszczonych procedur. Do momentu gdy działania te mieszczą się w ramach ustawowo określonych warunków.

Działalność nierejestrowa – warunki prowadzenia

O działalności nierejestrowej możemy mówić gdy:

– osiągany z niej przychód miesięcznie nie przekracza 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

– osoba prowadząca taką działalność przez ostatnie 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywała działalności gospodarczej (a więc nie była zarejestrowanym przedsiębiorcą).

Przykład:

Jan Kowalski jest studentem automatyki i robotyki, który w zaciszu domowym naprawia, konstruuje i programuje piloty do bram garażowych. Chciałby rozwijać się w tym zakresie ale dopiero zaczyna swoją działalność i boi się jeszcze zakładać własnego punktu serwisowego.

Jeżeli Jan Kowalki nie był przez okres ostatnich 5 lat zarejestrowany jako przedsiębiorca a sprzedając programowane przez siebie piloty nie osiąga miesięcznie przychodów przekraczających kwotę 50% minimalnego wynagrodzenia to nie prowadzi działalności gospodarczej a działalność nierejestrową.

W tym miejscu warto jednak zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii:

Po pierwsze: Przychód

Przykład:

Podstawą wyliczenia limitu kwotowego według którego oceniamy czy dane działania wchodzą jeszcze w zakres działalności nierejestrowej czy też może podlegają już pod zakres działalności gospodarczej jest przychód (nie zaś dochód) osiągany z takiej działalności. O czym w zasadzie mówimy?

Koszt skonstruowania przez Jana Kowalskiego 100 pilotów do bramy pilota do bramy to 1000 złotych. Jednocześnie cena zakupu 1 pilota przez kontrahenta od Jana to koszt 30,00 złotych.

Przy sprzedaży wspomnianych 100 pilotów Jan osiągnie zatem przychód w wysokości 3000,00 złotych:

100 pilotów * cenę za jeden pilot tj. 30,00 złotych = 3000,00 złotych

Jednakże z uwagi na fakt, iż koszt wytworzenia przez niego 100 pilotów wyniósł 1000,00 złotych Jan z danej transakcji osiągnął dochód (tj. realnie zarobił) jedynie 2000,00 złotych.

Powyższy przykład ukazuje różnicę pomiędzy przychodem a dochodem, która jest niezwykle istotna do analizy czy nasza działalność spełnia warunki określone dla działalności nierejestrowej bierzmy pod uwagę przychód a nie dochód.

Po drugie: Maksymalna kwota przychodu

Limit przychodu z działalności nierejestrowej nie może przekroczyć 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stawka ustalana jest na podstawie rozporządzeń dotyczących wysokości minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie limit wynosi 1505,00 złotych warto jednak pamiętać, iż w 2023 r. czekają nas podwyżki pensji minimalnej a tym samym podwyżki limitu przychodów dla działalności nierejestrowej.

Po trzecie: Sposób liczenia maksymalnej kwoty przychodu

Limit maksymalnego przychodu osiąganego z działalności nierejestrowej liczony jest każdorazowo w ujęciu miesięcznym (nie rocznym!). W efekcie aby nasza działalność pozostała działalnością nierejestrową musimy pilnować, by w osiągane przez nas przychody nie przekroczyły kwoty limitu 1505,00 złotych w każdym odrębnym, poszczególnym miesiącu.

Jest to o tyle istotne, iż w przypadku przekroczenia tej kwoty automatycznie (z mocy prawa) nasza działalność nierejestrowa przekształca się w działalność gospodarczą a my zaczynamy być traktowani jak zarejestrowany przedsiębiorca – co rodzi liczne obowiązki m.in. obowiązek rejestracji w CEIDG w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu⁴.

Działalność nierejestrowa, a podatki

Fakt, iż prowadzenia jedynie działalność nierejestrowej nie zwalnia z obowiązku rozliczenia się z fiskusem. Zgodnie bowiem z treścią ustawy o PIT przychody z działalności nierejestrowanej zaliczane są do ,,przychodów z innych źródeł” i podlegają opodatkowaniu wg skali podatkowej⁵. Przychody działalności nierejestrowej sumowane są z pozostałymi przychodami podatnika i podlegają opodatkowaniu. Dlatego też na osobach prowadzących działalność nierejestrową ciąży obowiązek złożenia deklaracji PIT-36 gdzie w odpowiedniej rubryce deklarujemy uzyskane przychody.

Działalność nierejestrowa – rozliczenia i dokumenty

Działalność nierejestrowa korzysta z uproszczonych ewidencji sprzedaży co znacznie ogranicza obowiązki księgowe i rachunkowe. Przepisy nie wskazują co konkretnie ma zawierać taka ewidencja, dlatego zazwyczaj określane są w niej podstawowe informacje takie jak:

– data transakcji

– wartość transakcji

– przedmiot/ opis transakcji

Co do zasady w przypadku działalności nierejestrowej nie ma również konieczności wystawiania faktur. Co do zasady gdyż jednocześnie przepisy wskazują, że jeżeli klient tego zażąda trzeba taką fakturę wystawić⁶.

Analogiczną sytuację mamy w przypadku rachunku (np. pisemnego potwierdzenia transakcji) gdzie na żądanie kupującego należy również wystawić rachunek dokumentujący sprzedaż lub usługę.

Działalność nierejestrowa, a kasa fiskalna?

Często na tle działalności nierejestrowej pojawiają się pytania o obowiązek posiadania kasy fiskalnej. Poprawna odpowiedź w tym zakresie brzmi: ,,to zależy”. Regulacje dotyczące obowiązku posiadania kasy fiskalnej zawierają wiele wyjątków i zmiennych a co za tym idzie każdy przypadek powinien być analizowany odrębnie w oparciu o aktualne normy prawne.

Podsumowanie

Działalność nierejestrowa to świetne rozwiązanie dla osób, które chcą rozpocząć swoją przygodę z biznesem ale z uwagi na ograniczony zakres działalności nie sprostaliby obowiązkom fiskalnym i formalnym jakie ciążą na zarejestrowanych przedsiębiorca. To doskonały sposób by przy małym ryzyku i niskich kosztach zweryfikować nasze plany na biznes i zrobić pierwszy krok w świat biznesu.

Zapraszam do śledzenia mojego profilu „W labiryncie prawa”.

Przypisy:

1. Tax Foundation Center for Global Tax Policy: ,,INTERNATIONAL TAX COMPETITIVENESS INDEX 2021”
2. Tax Foundation Center for Global Tax Policy: ,,INTERNATIONAL TAX COMPETITIVENESS INDEX 2022”
3. Niestety w polskim porządku prawnym mamy kilka różnych definicji ,,działalności gospodarczej”, które różnią się w zależności od tego w której ustawie definicja ta się znajduje. Dlatego formułując wiosek, iż działalność nierejestrowa nie jest ,,działalnością gospodarczą” podkreślam, iż nie jest ona działalność gospodarcza w rozumieniu Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.) której art. 5 ust. 1 wskazuje wprost: ,,Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.”
4. Art. 5 ust. 3 i 4 Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.) oraz art. 20 ust. 1Bb- bc Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).
5. art. 20 ust. 1baUstawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).
6. art. 106b ust. 3 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.).